मोबाइल फोनमा सेवाप्रदायकको मनपरी, पैसा तिरे पनि काटिन्छ सेवा

काठमाडौं :मिति : २०७० फागुन ३०, शुक्रबार, अन्नपूर्ण पोस्ट दैनिक 'पैसा सकिन लागेको एसएमएस आएपछि पैसा बुझाएँ, दिउँसो पैसा बुझेको एसएमएस पाएँ, साँझ पैसा नतिरेको भन्दै सबै सेवा काटियो', वाणिज्य विभागका महानिर्देशकले यस्तो भन्दै गर्दा टेलिकमका प्रबन्धनिर्देशक लाजले रातो भए।राजधानीमा बिहीबार आयोजित एक कार्यक्रममा उपभोक्ता संरक्षण एेन पालना गराउने विभागका प्रमुखले नै आफैं ठगिएको प्रमाण देखाउँदा सेवाप्रदायक टेलिकमका प्रमुखलाई मञ्चमा बस्नै असजिलो भयो। विश्व उपभोक्ता अधिकार दिवसको पूर्वसन्ध्यामा राष्ट्रिय उपभोक्ता मञ्चले राजधानीमा गरेको कार्यक्रमको दृश्य हो यो । यस वर्षको विश्व उपभोक्ता अधिकार दिवस (मार्च १५) को नारा 'फोनमाथि हाम्रो अधिकार स्थापित गर' भन्ने छ । यही नारालाई आत्मसात गरियोस् भनेर राखिएको छलफलमा टेलिकममात्र होइन, नेपालमा सेवा दिइरहेका सबै दूरसञ्चार सेवाप्रदायकले उपभोक्तालाई ठगेको विषयले प्राथमिकता पायो। कार्यक्रममा सर्वसाधारणभन्दा नियामक निकायका अधिकारीहरू नै रहेकाले उनीहरूले दूरसञ्चार सेवाप्रदायकले ठगेको गुनासो गरे। उनीहरूले तथ्यसहितका विवरणसमेत प्रस्तुत गरे। 'पैसा लिएर पनि सेवा काट्ने, अघिल्लो महिनामा तिर्दा बढी भएको रकम फिर्ता नदिएर पेस्की भनी राखी पछिल्लो महिनामा नजोड्ने विवरणमात्र होइन, प्रमाण नै मसँग छ', वाणिज्यका महानिर्देशक नारायणप्रसाद बिडारीले भने, 'म आफैं उपभोक्ता कानुन चलाउनेको त यो हालत छ भने अरूको के होला?' बिडारीले मंसिर महिनामा आफूले पोस्टपेड मोबाइलको बिल तिर्दा खुद्रा पैसा छैन भन्दै टेलिकमले ५१ रुपैयाँ ४० पैसा अग्रिम भुक्तानी जनाएर बिल दिएको जानकारी दिए। 'पुस महिनाको बिल तिर्दा त्यो ५१ रुपैयाँ ४० पैसाको हिसाब नै छैन', उनले भने, 'यसरी उपभोक्ताको पैसा खान पाइन्छ? म यसविरुद्ध मुद्दा हाल्ने तयारीमा छु।' सूचना तथा सञ्चार मन्त्रालयका सहसचिव उमाकान्त पराजुलीले समेत सेवाप्रदायकले उपभोक्ता ठगिरहेको आरोप लगाए। 'वाणिज्यका हाकिमलाई त यसरी ठगिएको छ, उहाँले आफैं केही गर्न सकिरहनुभएको छैन', उनले भने, 'सर्वसाधारण र अझ दूरदराजका जनतालाई कति ठगिएको होला?' पराजुलीले सेवा उपलब्ध गराउनेले गुणस्तर कायम गर्नुपर्ने बताए। 'एकातिर गुणस्तरीय सेवा दिन नसक्ने र अर्कोतिर ठगी गर्ने प्रवृत्ति बढेको छ', पराजुलीले भने, 'यसलाई बदल्न सकिएन भने उपभोक्ताले सधैं दु:ख पाउनेछन्।'

दूरसञ्चार एेन र उपभोक्ता संरक्षण एेनअनुसार 'प्रि एक्टिभेटेड सर्भिस (पूर्व क्रियाशील सेवा)' दिने, ग्राहकलाई जानकारी नदिई सेवा काट्ने, कल ड्रप रेसियो (फोन काटिने) धेरै बनाउनेलगायतका गतिविधि गर्न पाइँदैन। यस्ता कार्य कानुनी रूपमा दण्डनीय भए पनि नेपाली दूरसञ्चार सेवाप्रदायकले यस्ता कार्यलाई बढावा दिइरहेका छन्। सरकारी स्वामित्वको नेपाल टेलिकम र निजी क्षेत्रको सबैभन्दा ठूलो सेवाप्रदायक एनसेलका ग्राहक धेरै भएकाले यिनै दुई सेवाप्रदायकसँग सम्बन्धित यस्ता गुनासा धेरै आउने गरेका छन्। 'हाम्रामा उजुरी गर्ने सेवा भए पनि एकदमै कम उजुरी पर्छन्, परेका उजुरीमा भने ठगीसम्बन्धी नै बढी हुने गर्छन्', दूरसञ्चार सेवाको नियामक निकाय नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणका निर्देशक कुमारप्रसाद शर्माले भने। उनले प्राधिकरणले यस्ता गुनासो सम्बोधन गरेको दाबी गरे। कार्यक्रममा उपभोक्तावादीले सेवाप्रदायकले उपभोक्तालाई गुणस्तरहीन सेवा प्रवाह गरेर ठगेको बताए। 'नेपालका दूरसञ्चार सेवा दिने कम्पनीले उपभोक्ताको गोजीबाट पैसा लुट्ने काममात्र गरेका छन्', उपभोक्ता हित संरक्षण मञ्चका महासचिव ज्योति बानियाँले भने, 'टेलिफोन सेवामा जस्तो लुट अन्य क्षेत्रमा सायदै होला।' राष्ट्रिय उपभोक्ता मञ्चका अध्यक्ष प्रेमलाल महर्जनले रिचार्ज कार्डमा सेवाप्रदायकले ठगी गरिरहेको बताए। उनले एउटै मूल्यको रिचार्ज कार्ड किन्दा सेवाप्रदायकबीच फरक रकम पाउने गरेको बताए। 'टेलिकमको एक सयको रिचार्जमा ९७ रुपैयाँ आउने, एनसेलको ९५ रुपैयाँ आउने किन हुन्छ?' उनले भने, 'सरकारले किन नियमन गर्दैन?' 

कार्यक्रममा एनसेलका प्रनितिधि आएका थिएनन्। महर्जनले एनसेलका प्रतिनिधिले उपभोक्तासँग जुध्नुपर्छ भनेर आउनै नचाहेको आरोप लगाए। कार्यक्रममा सेवाप्रदायकले भने गुणस्तर सुधार गरिरहेको दाबी गरे। उनीहरूले उपभोक्ताको गुनासो आए समयमै सम्बोधन गर्ने दाबी गरे। 'हामीले सेवाको गुणस्तर सुधार गरिरहेका छौं', टेलिकमका प्रबन्धनिर्देशक अनुपरञ्जन भट्टराईले भने, 'पहिलेदेखि देखिएका कमजोरी र ग्राहकका गुनासालाई हामीले गम्भीरताका साथ लिएर समाधान गर्छौं।' युनाइटेड टेलिकमका उपप्रबन्धक केशव ज्ञवालीले ग्राहक सचेत भए सेवाप्रदायकलाई पनि दबाब पर्ने बताए।